Sherlock Holmes có ngoại hình khó bắt mắt với dáng vẻ cao lòng khòng, gương mặt hơi lạnh lùng, không sinh động, có không ít tật xấu: Luộm thuộm, bừa bãi, nghiện thuốc lá nặng, thậm chí còn sử dụng cả morphine và Song nếu kiên nhẫn bám sát hành trình của tất cả các vụ án trong tuyển tập Sherlock Holmes, chúng ta sẽ thấy đằng sau vẻ ngoài bình thường ấy là một trí tuệ sắc sảo, khả năng tư duy logic cự phách, con mắt quan sát tinh tường.
Phương pháp làm việc và cũng là bí quyết thành công của Holmes dựa trên nền tảng của bốn sức mạnh. Thứ nhất là sức mạnh của sự quan sát: Teo như cách diễn tả của Holmes là “Từ một giọt nước có thể biết về một đại dương”.
Trọn Bộ 3 Tập Sherlock Holmes Toàn Tập (Tái Bản)
Thứ hai là sức mạnh của trí tưởng tượng: Một nhà nghiên cứu đã ví bộ óc của Holmes như một cỗ máy tính điện tử, nhưng điều làm nên sự khác biệt giữa Holmes với cỗ máy vô tri kia chính là trí tưởng tượng, chính trí tưởng tượng đã làm cho việc quan sát đạt kết quả tối ưu và đẩy hệ thống suy luận của Holmes đến thắng lợi cuối cùng.
Thứ ba là sức mạnh của sự dấn thân: Tuy bình thường có vẻ lòng khòng, vụng về nhưng ngay khi hệ luận cho kết quả khả tín, Holmes lập tức trở nên mạnh mẽ, quyết đoán như một viên đạn đã lên nòng và chỉ có duy nhất một quỹ đạo di chuyển là bay thẳng đến đích! Trong các vụ án như Chiếc nhẫn tình cờ, Truy tìm dấu bộ tứ, Dải băng lốm đốm…, độc giả có thể chứng kiến phẩm chất người chiến sĩ ở Holmes xuất sắc như thế nào!
Thứ tư là sức mạnh của niềm tin vào công lí: Ở Holmes có đầy đủ hai yếu tố tạo thành một con người lí tưởng, đó là một trí tuệ sáng suốt và một trái tim nhân hậu. “Tôi không phải là công lí, nhưng tôi đại diện cho công lí trong phạm vị nhỏ hẹp của tôi” là phát biểu giản dị và gần như duy nhất của Holmes về ý nghĩa và mục đích cao đẹp các cống hiến lớn lao của mình. Bốn nền tảng sức mạnh này đã giúp Holmes có một sức mạnh vô song để chống lại cái ác.
Cái ác trong tác phẩm của Conan Doyle là muôn hình khối, ông đã chỉ ra rằng: Cái ác có mầm mống phần nào từ xã hội. Chính vì thế, nhà văn đã xây dựng nhân vật của mình với ý hướng đằng sau vẻ ngoài khô khan, lạnh lẽo là một trái tim ấm áp tình người, là niềm tin mãnh liệt vào sự chiến thắng cuối cùng của công lí.
Trong Chiếc nhẫn tình cờ, Truy tìm dấu bộ tứ, Vụ xì-căng-đan ở xứ B, Holmes đã rất nhiều lần bày tỏ sự cảm thông, chia sẻ với những can phạm mà đồng thời cũng chính là nạn nhân của những định kiến xã hội, các tín điều tôn giáo hay đơn giản chỉ là của thói tham lam, ích kỉ của con người… Ở một góc độ khác, là sự an nhiên của Holmes trước hư danh và lợi lộc. Khi có người nói giễu ông là “tên chạy giấy cho sở mật vụ Scotland Yard”, Sherlock Holmes chỉ mỉm cười xuề xòa!
Có lẽ chính điều này đã tạo nên sự đồng cảm với độc giả. Dù các vụ án của Holmes đã cách đây hàng thế kỉ, nhưng những thế lực tà ác, đen tối luôn luôn có mặt ở bất cứ thời đại nào. Chính vì vậy mà câu chuyện về Sherlock Holmes luôn luôn ấm nóng tính thời sự, và từ trong thẳm sâu tâm thức của nhân dân luôn rất cần một tinh thần Sherlock Holmes – tinh thần của những trang hiệp sĩ tận tâm, tận lực trong nhiệm vụ cao cả và nặng nề “trừ gian, diệt ác”, và đây cũng chính là một trong những bí quyết tạo nên sự bất tử của vị thám tử lừng danh này.
